عنوان پایان نامه:

بررسی ادله، شروط، حدود وآثار تمکین در فقه امامیه و حقوق ایران

نام و نام خانوادگی: ناهید گلی زاد بهاری                                                              

نام رشته: فقه و اصول

موضوع: بررسی ادله، شروط، حدود وآثار تمکین در فقه امامیه و حقوق ایران

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر مصطفی صدیق جانبهان

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر حیدر باقری اصل

استاد داور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر اکبر خادم الذاکرین

تاریخ دفاع: 1394/07/14

چکیده:

بر اساس شریعت و قانون، زن و شوهر در مقابل یكدیگر حقوق و تكالیفی دارند، که از جمله­ ی آن‎ها تمكین است. تمکین که به خاص و عام تقسیم می­ شود، به قدری حائز اهمیت است که آیاتی از قرآن و روایات معصومین(علیهم­ السّلام) و موادی از قانون مدنی به آن اشاره دارند. با بررسی برخی از آیات و روایات و مواد قانون مدنی ثابت می­ شود که تمکین تنها وظیفه و تکلیف زن نیست، بلکه وظیفه­ ای مشترک بین زن و مرد است ولی از آنجایی که نقش زن در این مورد بیشتر از مرد است، تمکین زن مورد تأکید قرار گرفته است. انجام این وظیفه از هر دو طرف، ضامن سلامت و صلاح خانواده و جامعه می‎باشد.

     از طرفی با توجه به این­که در شریعت اسلام، حق استمتاع مرد و هم­چنین زن امری مسلّم است، ادله­ ی مربوط به تمکین خاص، مطلق نبوده و حتی در فرض اطلاق نیز به واسطه­ ی حضور سایر ادله­ ی حاکم، دایره­ ی شمول آن ضیق می­ شود. با وجود این، هم­چنان وسعت و محدوده­ ی حقوق جنسی به دقت بیان نشده و به عرف واگذار شده است. آیه­ ی شریفه ­ی «عَاشِروهُنَّ بِالمَعروفِ» نیز بر این امر دلالت دارد، لذا ملاک و معیار، عرف هر زمان است.

حدود تمکین از ظاهر آیات و روایات بدست نمی­ آید بلکه با بررسی و دقت در سیاق آیات و روایات و کلام فقها می­ توان به مبانی حدود تمکین پی برد.

 قدر متیقّن از تعریف تمکین در کلام فقها آن است که تمکین بانو مربوط به حوزه ­ی استمتاعات جنسی بوده و اثبات وظایفی بیشتر از تمکین جنسی برای زن، نیازمند بررسی سایر ادله ­ای است که فقها حکم تمکین را از آنان استنباط کرده­ اند. اما اوامر و توصیه­ هایی که در لسان آیات و روایات به برشمردن سایر وظایف زن می­ پردازد، قلمرو بسته و ثابتی ندارد. در نتیجه تعیین دقیق حدود موارد تمکین عام نیز، با اتقان و یقین همراه نخواهد بود. بنابراین، حقوق دانان با تأثر از متون دینی، ارتباطی وثیق بین تمکین و عرف و آداب و رسوم اجتماعی قائل هستند.

باید توجه داشت رعایت هر یک از این حقوق و تکالیف متقابل از طرف زوجین آثاری دارد و عدم توجه به آن­ها ضمانت اجرا به دنبال خواهد داشت.

واژگان کلیدی:

تمکین، نشوز، تمکین خاص، تمکین عام، نفقه، ضمانت اجرا.