موضوع سیر مطالعاتی: علوم قرآنی

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 96/07/26

محدوده بحث: نزول قرآن

استاد محترم: جناب آقای دکتر مهدوی

تعداد اعضاء: 7 نفر

چکیده:

موضوع سیر مطالعاتی: علوم قرآنی

منبع مطالعاتی: علوم قرآنی آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 96/09/08

محدوده بحث: نزول قرآن

استاد محترم: حجه الإسلام و المسلمین جناب آقای دکتر همزبان

تعداد اعضاء: 7 نفر
 
 

چکیده بحث

صحف حضرت موسی و حضرت عیسی علیهما السلام به صورت لوح یکجا نازل شده است در اینجا اشکال کرده اند که چرا قرآن یکجا نازل نمی شود؟ در پاسخ به آن آیه نازل شد که برای حفظ و نگهداری قرآن از تحریفی به صورت تدریجی نازل شده است.

نظرات مختلف در مورد نزول قرآن:

آغاز نزول تدریجی از همان زمان بعثت

نظر مورد قبول: مفهوم باطنی و کل محتوای قرآن بر قلب پیامبر ص به صورت یکجا نازل شده است. برخی ها می گویند پیامبر اکرم ص از ابتدای تولد نبوت داشته و به دین خود عمل می کرده است اما ظاهر قضیه از 27 رجب رسالت یافت و بعد از سه سال دعوت مخفیانه، به دعوت علنی مأموریت یافت و بحث نزول قرآن علنی شد. بر اساس اصول شب قدر از ابتدای خلقت بوده و بر ولی امر هر زمانی ملائکه وارد می شده است.

*مساله پژوهشی که میتوان به تحقیق پرداخت این است که این ماه مبارک رمضانی که قرآن در آن به صورت دفعی نازل شده است کدام سال بوده است؟

شناخت سوره های مکی و مدنی و فواید آن:

مباحث تفسیری بیشتر نقلی اند تا عقلی به همین علت نظرات مختلفی بر اساس روایات وارده بیان شده است. برای انتخاب نظر مقبول باید روایات خدشه دار را از بقیه شناخت.

سوال

پیامبر اکرم ص و حضرت علی ع به لحاظ خلقت  نور واحد بودند در اصول کافی در رابطه با خلقت انسان احادیثی وجود دارد و این پرسش مطرح است که چرا خلقت اینها پاک است ولی مال بقیه نیست؟

پاسخ:

این حضرات قابلیت داشتند ولی اختیار هم داشتند پس می توانستند از اختیار خود استفاده کنند و گناه هم بکنند ولی چنین کاری نکردند.انسان در دایره جبر مختار است.

اختیار در یک نگاه: در تکوین اختیار داریم ولی در تشریع نداریم یعنی از چارچوب دین نمی توانیم خارج شویم.

اختیار در یک نگاه دیگر: در تکوین مجبوریم در خلقت خود مجبوریم ولی در تشریع اختیار داریم یعنی امکان خلاف وجود دارد.

گزارش نویس: خانم زهرا شادی

موضوع سیر مطالعاتی: علوم قرآنی

منبع مطالعاتی: علوم قرآنی آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 96/09/01

محدوده بحث: فصل اول: وحی در قرآن

استاد محترم: حجه الإسلام و المسلمین جناب آقای دکتر همزبان

تعداد اعضاء: 7 نفر
 

فصل اول: وحی در قرآن

وحی در لغت: به معنای اشاره و کتابت، …

وحی در قرآن:

به چهار معنا آمده: اشاره پنهانی، هدایت غریزی، الهام، وحی رسالی( اقسام آن: وحی مستقیم، خلق صوت از ورای حجاب، القاء به وسیه فرشته وحی

امکان وحی:

روشنفکران غربزده وحی را انعکاس افکار درونی پیامبران می دانند و بیان می کنند به این علت برخی نادرستی ها در گفته های پیامبران یافت می شود. در نقد این دیدگاه می توان گفت: ایشان جایگاه پیامبران را درک نکرده اند و نفی می کنند. اولا برای بررسی و تحقیق به کتب تحریف شده رجوع کردند که آمیخته با تصرفات و ترجمه های ناقص است. ثانیا انسان را موجودی مادی فرض کردند در حالی که انسان دو بعد جسمی و روحی دارد. در آیه شریفه” و نفخت فیه من روحی” خدا قسمتی از روح خود را در انسان ندمیده استبلکه اینجا اضافه تشریفی است. مثل “السلمان منی”

فرق الهام و وحی:

الهام  پیام پنهانی است که در قلب انسان می نشیند. در الهام فرد منشأ الهام را نمی شناسد که ممکن است شیطانی یا الهی باشد؛ ولی در وحی پیامبران کیفیت وحی می فهمند در نتیجه داستانهای ساختگی که کذب محض است چون منشأ وحی را می شناسد.

فرق وحی با کشف و شهود:

در کشف و شهود انسان از مراتب پایین شروع می کند و با حضور استاد تعلیم و تعلّم وجود دارد اما در وحی نه تعلیم و نه تعلم و پیامبر نقشی ندارد. وحی از بالا می آید.

تجربه دینی حالتی مابین کشف و شهود و الهام است.

هم الفاظ و هم معانی قرآن کریم از جانب خداست و قرآن هم به این امر تصریح دارد و قرآن صراحتا به عنوان کلام الله مطرح است. این با حدیث قدسی فرق دارد. در حدیث قدسی معنا از خدای متعال ولی الفاظ از پیامبر (ص) است. البته قرائت بازگو کردن عباراتی که دیگری تنظیم کرده است نه مطالبی که خودش ساخته است(تکلم)

شبهه مطرح شده در مورد زبان قرآن:

 زبان وحی قابل فهم نیست، زیرا واژه های به کار رفته مربوط به عالم حس است و سنخیتی با عالم غیب ندارد.

پاسخ شبهه:

زبان قرآن کریم بر حسب موضوع به چهار بخش تقسیم می شود:

 1. احکام و تکالیف: فهم محتوای آیات کاملا صریح و رسا است.

 2. أمثال و حکم: این بخش هم روشن و آشکار است. در این بخش از استعاره و کنایه استفاده شده اما شیوه های به کار رفته همان شیوه متعارف نزد عرب است که هر کس به اندازه ظرفیت بهره می برد.

 3. سخن از سرای غیب.

 4. معارف و اصول شناخت

گزارش نویس: خانم زهرا شادی

موضوع سیر مطالعاتی: علوم قرآنی

منبع مطالعاتی: علوم قرآنی آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 96/08/17

محدوده بحث: مبانی تحقیق

استاد محترم: حجه الإسلام و المسلمین جناب آقای دکتر همزبان

تعداد اعضاء: 7 نفر
 

چکیده:

چگونه در موضوع مشخص از کتاب موضوع تحقیق را مشخص کنیم؟ با توجه به عنوان بحث: وحی در قرآن: تحقیق را با چه موضوعی شروع کنیم؟

با مطالعه در فصل اول: وحی در قرآن شامل موضوعات بحث، تعربف لغوی، اصطلاحی، اقسام وحی و معانی آن در قرآن است.

بحث بعدی شامل امکان حی وحی است که آیا امکان برقراری ارتباط بین ملأ اعلی و سفلی امکان پذیر است؟ همین بحث زمینه ساز ایجاد شبهاتی در بحث وحی گردیده است. به طور مثال بیان شده وحی امکان ندارد و آنچه پیامبران آورده اند برخاسته از نبوغ آنها یا الهاماتی برای آنها بوده یا تجربه دینی است. با این بیان گاهی خواسته اند تا اشکالات وارد بر کتب عهدین را کم رنگ کنند.

در این زمینه داستان های ساختگی برای پیامبر اسلام ساخته و تهمت های ناروا به حضرت نسبت داده اند. بحث بعدی در مورد زبان وحی است که آیا نمادین است یا تمثیلی؟آیا زبان قرآن قابل فهم است؟ در نهایت با توجه به متن کتاب موضوع قابل تحقیق بررسی امکان وحی است که با انجام آن می توان به شبهات وارده نیز پاسخ داد.

در زمینه وحی، کتاب وحی در قرآن شهید مطهری، حقیقت وحی از محمد تقی شریعتی، شبهات اعتقادی محمد حسین قدردان قراملکی معرفی شد.

دکتر محمد علی رضایی: در زمینه اعجاز کتاب تفسیر علمی قرآن

دکتر یدالله سبحانی: کتاب خلقت

آیت الله مشکینی:  در زمینه مباحث علمی در قرآن، تکامل

گزارش نویس: خانم زهرا شادی

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 95/09/23

محدوده بحث: معیار تشخیص سوره های مکی و مدنی و شبهات مربوط به آن

استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 8 نفر

چکیده:

معیار تشخیص سوره های مکی و مدنی و شبهات مربوط به آن

زمان هجرت از مکه به مدینه :
سوره های نازل شده قبل از هجرت را مکی و پس از هجرت مدنی نامیده اند. پس ملاک تاریخ هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است.

مکان:
سوره های نازل شده در مکه و حوال آن مکی و سوره های نازل شده در مدینه و حوالی آن را مدنی نامیده اند.

خطاب:
هر سوره ای که خطاب به مشرکان بوده و یا با خطاب “یا ایها الناس” آمده مکی است. و هر سوره ای که با “یا ایّهاالذین آمنوا” آمده مدنی است.

نقد: این نوع خطابات در تمامی سوره ها صادق نیست برخی سوره های مکی خطاب به مومنان و برخی سوره های مدنی خطاب به مشرکان است.

خصوصیات سوره های مکی و مدنی:

سور کوتاه  مکی و سور بلند مدنی است.

نقد: برخی سوره های نازل شده در مکه طولانی است مثل سوره های انعام و اعراف و برخی سوره های نازل شده در مدینه کوتاه است مثل سوره مبارکه نصر
سور با لحن تند و شدید مکی و با لحن ملایم مدنی
محتوای اصول و معارف و ایمان و دعوت به اسلام مکی است و بحث از احکام و تفصیل شریعت مدنی

نتیجه:

تنها راه برای تشخیص سور مکی و مدنی سماعی است با استفاده از روایات معتبر. بنا براین این معیارها و خصوصیات را به روایات باید ارجاع داد و اگر در تعارض نبود پذیرفت.

گزارش نویس: نسرین نقدی، ورودی تفسیر 95

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 95/09/16

محدوده بحث: فواید تشخیص سوره های مکی و مدنی

استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 8 نفر

فواید تشخیص سوره های مکی و مدنی

1. شناخت تاریخ: تشخیص مکی یا مدنی بودن یک سوره باعث شناخت تاریخ می شود.

2. فهم محتوای آیات: که در استنباط و استدلال خیلی مهم است مثال: هرچند سوره های مکی مشتمل بر حکم شرعی باشد ولی چون هنگام نزول آن حکم تشریع نشده بود باید به گونه دیگری تفسیر شود: مثل مساله تکلیف کافران به فروع شرعی که یک مساله اختلافی شده است:
بیشتر فقها کافران را در حال کفر مکلف به فروع نمی بینند.
برخی فقها کافران را در حال کفر مکلف به فروع می بینند.
منشأ این اختلاف عدم توجه به محتوای سوره های مکی و مدنی است. در آیه 7 سوره فصلت مشرکان به دلیل نپرداخت زکات مورد نکوهش قرار گرفتند و ظاهرا چنین به دست می آید که ایشان مکلف به فروع دین یعنی همان زکات هستند در حالیکه هنگام نزول این سوره تشریع زکات حتی در مورد مسلمانان هم نبوده چه برسد به کافران پس باید به گونه دیگری تفسیر شود که به دو طریق قابل حل است و اختلاف زدایی می کند:
مقصود از زکات صدقه است.
کفر باعث محرومیت از فیض صدقه است. زیرا کافر قصد قربت ندارد تا شرط صحت صدقه اش محقق شود. مثل تمام بخشندگان بی دین امروز.

3. آیات امامت و ولایت و آیات مربوط به فضایل اهل بیت علیهم السلام در مدینه نازل شده است. مثل آیات اولیه سوره دهر

4. مسائل بسیاری از قرآن با برداشت مختلف تأویل می شود. که با شناخت مکی یا مدنی بودن سوره ها قابل حل است.مثل مساله نسخ آیاتی از قرآن. به عنوان مثال آیه 24 سوره نساء درباره ازدواج موقت است که اهل سنت این آیه را توسط آیات 5- 7 سوره مومنین می دانند. در حالیکه سخت گیری در متعه به مشکلات اجتماعی آن زمان برمیگردد.

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 95/09/02

محدوده بحث: پاسخ به سوالات و جمع بندی بحث شطح

استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 8 نفر

محتوای بحث:

از سیاق بعضی سوره ها می¬فهمیم که یکجا نازل شده اند مثل سوره الرحمن و انعام
بعضی سوره ها آیه آیه نازل شده اند. چون محتوای بحثشان عوض شده می¬فهمیم که سوره در چند مرحله نازل شده است. تا سوره در حال نزول تمام نمی شد سوره بعدی نازل نمی شد.به نحوی که با گذشت زمان آیات یک سوره نازل می شده، با بسم الله الرحمن الرحیم می فهمیدند که سوره قبل تمام و سوره دیگری نزولش شروع شده است.
لذا اصل اینست که اغلب سوره ها یکجا نازل شده اندو برای اثبات جداگانه نازل شدن آیات سور قرآنی در طی زمان های مختلف باید دلیل آورد.
طبق قول صحیح آخرین آیه نازل شده آیه سوم سوره مائده بوده، پس طبق قاعده آخرین سوره نازل شده نیز همین سوره خواهد بود، چراکه سوره نصر که وعده فتح و پیروزی را داده مربوط به زمان قبل از هجرت بوده و آیه سوم مائده مربوط به واقعه غدیر خم و اواخر عمر پیامبر اکرم است. در این رابطه چند استثنا وجود دارد که چند آیه نازل شد و پیامبر فرمودند در فلان سوره قرار دهید.آن هم طبق وحی الهی و نه نظر شخصی پیامبر بوده است. غیر این موارد یک سوره نازل و تمام می شده سپس سوره بعدی نزولش شروع می شده است.

گزارش نویس: نسرین نقدی، ورودی تفسیر 95

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 95/08/25

محدوده بحث: پاسخ به سوالات و جمع بندی بحث شطح

استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 6 نفر

چکیده ی بحث:

سیر و سلوک مانند پله های نردبان است که هرکس به توان خود بالا می¬رود.ولی اگر وارد سیر در این نردبان شد، نباید از ادامه راه باز ایستاد، بلکه باید بالا رفته و مرحله شطح را رد نمود.در این وادی یا باید برای رد شطح و گذشتن از بیهودگی¬ها سیر طریق را تا نهایت ادامه داد یا وارد این راه نشد. البته طی طریق در این راه بدون راهنمایی استاد طریق ناممکن است.
علت مذمت مولوی
او حرف¬های تازه¬ای می¬زده که که بالطبع مخالف هم داشت. او صوفی مسلمانی بود که گاهی قیود فقه را می¬شکست.لذا صوفی مبادی اخلاقی و فقه¬گریز بود. فقه ما را از برخی اعمال بازمی¬دارد. مثل سماع و رقص صوفیانه که مولوی اهل آن بوده و هنوز هم صوفیان مسلمان مراسم سماع و رقص صوفیانه دارند و سالی یکبار در گونیه گردآمده رقص و عبادات صوفیانه می¬کنند.
تفاوت عقل نظری و عملی:
عقل عملی در وادی عمل است و مواد آن دانش بشری است که تقویتش می¬کند.در توصیف عقل نظری می¬توان آن را توصیف به نوعی مهارت ذاتی کرد. تفاوت بین این دو را با بیان یک مثال بهتر می¬توان فهمید:مربی ورزش که در حکم عقل نظری است و بیشتر تئوری و اطلاعات است، اما ورزشکار که مهارتش بیشتر بوده اما اطلاعاتش کم است در حکم عقل عملی است.در عرفان نیز برخی تئوری آن را می¬دانند اما برخی خود عارفند.

مبعث پیامبر در مورد رسالت پیامبر بوده، اما ایشان از زمان تولد با توجه به معجزاتی که از ایشان دیده شده نبی بوده¬اند.پس مبعث شروع رسالت ایشان بوده نه نبوت ایشان. یعنی بعد 40 سالگی آمادگی برای امر مهم رسالت را پیدا کردند.در این راستا اولین مأموریت ایشان قبولاندن این امر به اقوام و خویشان خویش بوده چرا که تا کسی را خانواده¬اش نپذیرند، به طریق اولی دیگران هم نمی¬پذیرند.
شعب ابیطالب
بهترین فرصت برای پیامبر بوده تا یاران خویش را برای امر مهم ترویج اسلام تربیت و مهیا کند.
اولین آیات نازل شده
اولین آیات نازل شده 5 آیه ابتدایی سوره علق بوده در روز بعثت، البته با توجه به اینکه پیامبر از همان ابتدای رسالت نماز می¬خوانده، لذا سوره حمد همان زمان نازل شده و بعد از علنی شدن رسالت با تاخیر سه ساله دوباره نازل شده است. به همین دلیل این سوره را سبع من المثانی خوانده¬اند.
با تدبری در آیات ابتدایی سوره مزمل و مدثر می¬توان فهمید آیات ابتدایی سوره مزمل پیامبر را برای دریافت وحی آماده می¬کند.آیات ابتدایی سوره مدثر ایشان را برای ابلاغ وحی آماده می¬کندو بیان¬گر دعوت علنی ایشان است.

گزارش نویس: نسرین نقدی، طلبه ورودی 95

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 18/08/95

محدوده بحث: نزول قرآن

استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 9نفر

محدوده بحث: نزول قرآن

چکیده ی بحث: بررسی معنایی واژگان پرتاب، سقوط، فرق، إرسال، نزول، تنزیل

پرتاب: انرژی دادن به چیزی در افتادن آن؛ فرستادن همراه با إعمال انرژی
سقوط: افتادن خارج از کنترل؛ فرستادن بدون کنترل در افتادن آن
فرق: جدا کردن و دسته بندی؛ در مئرد قرآن صادق است و مقدمه نزول قرآن است. قرآن یک چیز واحد بوده که خدا آن را دسته بندی و تبدیل به سوره و آیه کرده است.
إرسال: تغییری در شیء ارسالی ایجاد نمی گردد و صرفا مکان در ارسال و دریافت تغییر می کند.؛ فرستادن بدون تغییر. إرسال در مورد رسالت پیامبران صادق بوده است و در وجودشان تغییری صورت نگرفته است.
نزول: فرستادن همراه با تغییر است. مثل نزول باران که بخار تبدیل به آب می شود. نزول در همه حال به طور کامل تحت کنترل فرستنده اش است مثل نزول قرآن که ” حبل ممدود من السماء إلی العبد” طنابی که یک سرش دست خداست و از کنترل او خارج نمی شود.
تنزیل: همان مفهوم نزول است و در مورد قرآن صادق است.

نوشته شده توسط: سرکار خانم نسرین نقدی، طلبه سطح 3 تفسیر ورودی

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 95/08/11

محدوده بحث: نفوذ شیطان در قوه خیال

استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 9نفر

محدوده بحث: نفوذ شیطان در قوه خیال

چکیده ی بحث:

شطح به معنای حرکت است. وقتی ذهن به شدت فعال می گردد و قوه خیال به رشد می رسد، این حالت درونی فعال می شود. معمولا این شطحیات به شعراء و افرادی که قوه خیال خود را تقویت کرده اند وارد می شود. حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه شطح گویی را نقصان در سیر و سلوک یک سالک می دانند و راه عبور سالم از قوه خیال و راهیابی به تکامل و سیر و سلوک را در داشتن استادی همراه، می دانند. زیرا باید کسی باشد که دست سالک را بگیرد و از این مرحله شطح عبور دهد؛ این اساتید هم حضرات معصومین علیهم السلام هستند و در غیاب ایشان کسی که به نوعی از معصوم یاد گرفته باشد.
در این صورت هست که قوه خیال رشد کرده و به عنوان نردبانی برای تکامل سیر و سلوک، یک دارایی محسوب می شود. انسان با تلاش و سیر و سلوک می تواند از عقل صرف(هیولانی) عبور کرده و به عقل پیشرفته به نام عقل مستفاد برسد.
توضیح اینکه قوه عقل ابتدا از عقل هیولانی شروع می شود. و حالت بالقوه دارد.
مرحله دوم عقل، عقل بالملکه نام داردکه انسان میتواند از معلومات مجهولات خود را کشف کند.
مرحله سوم: عقل بالفعل، تکامل عقل انسان است.
مرحله چهارم: عقل مستفاد که انسان های کامل به این سطح می رسند و می توانند با فرشتگان که عقل فعال نام دارند ارتباط برقرار نمایند.

نوشته شده توسط: سرکار خانم نسرین نقدی، طلبه سطح 3 تفسیر ورودی 95

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 95/08/04

محدوده بحث: افسانه غرانیق

استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 9نفر

محدوده بحث: افسانه غرانیق

چکیده ی بحث:

در افسانه غرانیق ادعا شده است در هنگام نزول آیات نخستین سوره مبارکه نجم شیطان در وحی دخل و تصرف کرده و این آیات شیطانی را داخل کرده است: ” تِلکَ الغرانیقُ العُلی و إِنّ شَفاعتَهنَّ لَتُرجی". سلمان رشدی این آیات شیطانی را از طبری نقل کرده، طبری هم از فردی به نام عبدالله بن سبا نقل کرده است. در بررسی رجالی فردی به نام عبدالله بن سبا وجود خارجی نداشته است.
در ترجمه سوره نجم نکاتی هست که باید مورد توجه قرار گیرد:

• خدای متعال می فرماید : این هم صحبت شما سرگشته و گمراه نشده( ضلّ:بیراه، غوی: گمراه) و از روی هوا سخن نمی گوید. این سخنان فقط وحیی است که بر او نازل می شود.

• ” علّمه شدید القوی": فاعل علّم خود خدای سبحان است، نه حضرت جبرئیل زیرا به قرینه صفت شدید در قرآن و در دعای رجب به طور قطع فهمیده می شود که صفت شدید صفت خاص خداست نه جبرئیلذو مرّه فاستوی: معنی ذومرّه: خرد استوار و اندیشه ای وارسته، تیز هوشی و پختگی اندیشه، رأی و عقل کامل؛ که این صفت خداست. معنی استوی: با تمام مشتقاتش در مورد غیر خدا بکار نمی رود.

• راز سجده دار بودن سوره مبارکه نجم همین است که وحی بین خدا و رسول اوست.

• ” افرأیتم اللات و العزی": بت پرستان صفات خدا را مؤنث کرده و به بت ها نسبت می دادند: مؤنث اله: لات، مؤنث عزیز: عزّی، مؤنث منان: مناه

نتیجه بحث:
جایگاه وحی عقل است و پیامبر موجودی عقلانی است. در قوه عقل راهی برای تصرف شیطان نیست. زیرا شیطان موجودی خیالی است و عقلانی نیست؛ ازین روی راه نفوذ شیطان در قوه خیال فقط می تواند باشد.
یکی از مراحل رشد قوه خیال شهود است و این شهود می تواند شهود حق باشد یا شهود باطل؛ به عنوان مثال آقای محمد علی باب که کتاب هزار صفحه ای أقدس در عرض سه شب در مکانی بسته و به تنهایی به نگارش در آورد ادعا کرد وحی است در حالی که این شهودات جایگاهش خیال بوده است و از شطحیات است.

نوشته شده توسط: سرکار خانم نسرین نقدی، طلبه سطح 3 تفسیر ورودی 95

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن

منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 95/07/27

محدوده بحث: ازص 1، ابتدای مقدمه، تا ص 22

استاد محترم: آقای دکتر اسماعیل دخیلی

تعداد اعضاء: 9نفر

محدوده بحث:

پدیده وحی، وحی در لغت، وحی در قرآن، اقسام وحی، امکان وحی، کیفیت نزول

چکیده ی بحث:

در عصر کهن تاریخ صرفا از آن سیاستمداران بوده است. در عصر حاضر هر چیزی تاریخی دارد از جمله تاریخ قرآن
معنای واژه وحی: اشارت، سخن پوشیده، شتاب و عجله
تعریف وحی و توضیح مبانی آن: وحی یعنی اشاره سریع پنهانی
اشاره: ابتدائا وحی با این واژه های بشری نبوده است؛ بلکه پیامبر ص آن را به واژه های بشری در آورده اند؛ مثل رادیو که امواج را گرفته و به ما صدا تحویل می دهد. بدون کم و کاست.
سریع: خیلی سریع وحی به قلب پذیرای پیامبر ص منتقل می شود و مثل انتقال اطلاعات در دنیای ما نبوده است که طول بکشد؛ بلکه مثل رایانه کل اطلاعات را از یک فایل به فایل دیگر منتقل می کند.
پنهانی: حضرت جیرئیل علیه السلام وقتی در جمع به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وحی نازل می کردند غیر از قلب پذیرای حضرت کسی متوجه وحی نمی شد.

نوشته شده توسط: سرکار خانم نسرین نقدی، طلبه سطح 3 تفسیر ورودی 95

به لطف الهی امروز اولین جلسه سیر مطالعاتی تفسیر و علوم قرآن با منبع تاریخ قرآن آیت الله معرفت شروع شد. استاد محترم حجه الإسلام و المسلمین جناب آقای دکتر عباسپور هدایت و راهنمایی این جلسات را بر عهده خواهند داشت.

اولین جلسه به توجیه این سیر مطالعاتی گذشت و قرار شد در ادامه به صورت کرسی آزاد اندیشی اداره شود و در هر جلسه یک نفر بحث را ارائه و دو نفر به نقد مباحث بپردازد.

نوشته شده توسط: رقیه رزمجو

مؤسسه آموزش عالی الزهراء سلام الله علیها خواهران تبریز( سطح 3)
گزارش جلسه ی هفتم سیرمطالعاتی
تفسیر و علوم قرآنی

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن                                                  منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ جلسه: 94/10/29 تعداد اعضاء: 14نفر                                 استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

محدوده بحث: ازص 44 ” اولین آیه و سوره ” تا ص 65 سر” آیات استثنایی”

چکیده بحث

نگارش قرآن
گویش قرآن معجزه است ولی نگارش آن در قرن های بعدی کامل شده است. اعجاز قرآن شفاهی است کتبی نیست و کسی ادعا نکرده که قرآن کتبی معجزه است. در واقع قرآن برای سهولت دسترسی آیندگان به آن نگاشته می شد.
در زبان ها بین گویش و نگارش تفاوت است به عنوان مثال کشور ترکیه گویش خود را تغییر نداده است ولی نگارش خود را تغییر داد. در حالی که قرآن در زبان های مختلف، نگارش خود را حفظ کرده است و این به ماندگاری قرآن کمک می کند.
اعراب گزاری قرآن برای سطح عموم مردم باعث خواندن و ترجمه دقیق می شود. در کتب تخصصی عربی این اعراب گزاری به طور معمول صورت نمی گیرد.

غلط های املایی
در کتاب تاریخ قرآن استاد معرفت، به برخی غلط های قرآنی اشاره شده است. با این وجود دستکاری کتابت قرآن با هدف تصحیح این اغلاط، اجازه داده نشده است. چه بسا چنین اجازه ای، سندی برای تحریف قرآن می شد. غلطهای املایی در کتابت قرآن به خاطر ضعف خط نیست بلکه دلایلی دارد:

• هنرنمایی خوش نویسان:

خوش نویسان برای هنرنمایی برخی تغییرات را در نگارش انجام دادند. خط زیبا شد ولی نسل های بعدی با مشکل خواندن مواجه شدند.

• تغییر نگارش رایج:

نگارشی که در یک دوره رایج بود در دوره بعد تغییر می کرد و این باعث شده است نگارش دوره قبل غلط تلقی شود. مانند تغییر بندۀ خدا به بنده ی خدا

نوشته شده توسط:رقیه رزمجو

مؤسسه آموزش عالی الزهراء سلام الله علیها خواهران تبریز( سطح 3)
گزارش جلسه ی پنجم سیرمطالعاتی
تفسیر و علوم قرآنی

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن                                           منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ جلسه: 94/12/11 تعداد اعضاء: 8نفر                            استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

محدوده بحث: ازص 84 ” إعراب نام سوره ها” تا آخر ص 125

چکیده بحث

1. نامگذاری قرآن:
نامگذاری در هر امری خیلی مهم است به عنوان مثال در تولید یک محصول جدید حتما باید نام گزاری هم جدید باشد وگرنه محصول به نام دیگری تمام می شود. خدای متعال در نام گذاری قرآن می توانست به نام گذار ی قبلی،کلمه ای اضافه کند مثل عهد عتیق، عهد جدید، نام قرآن را هم می گذاشت عهد أخیر. یا می توانست مثل افتتاح شعبات جدید یک موسسه یا مجموعه ای، شماره گذاری کند مثل تورات 1، تورات 2، تورات 3؛ در حالیکه اندیشه جدید باید برای خود نام جدیدی داشته باشد وگرنه ماندگار نمی شود.
فرقان یا قرآن نام های جدیدی برای قرآن است. قرآن از طرف صحابه با استناد به آیه ” صُحُفِ إِبْراهيمَ وَ مُوسى"‏ (اعلی/ 19) مُصحف نام گذاری شد. نام ” کتاب” نیز برای قرآن اسمی عام است زیرا این نام شامل بقیه کتاب ها هم می شود.

2. اهمیت فصل بندی:
اگر کتاب فصل بندی داشته باشد مطالعه، یاد گرفتن و یاد دادن آن آسانتر می شود. در تورات این فصل بندی به نام “باب/ سفر/آیه” است. در کتب دیگر ممکن است با نام گام اول، گام دوم یا پله اول، پله دوم و… فصل بندی شود. در قرآن با نام “سوره” فصل بندی شده است. برعکس بقیه کتب که در فصل بندی ها تفاوت حجم مطالب فصول معمولاکم است در قرآن یک سوره حدود 50 صفحه و یک سوره سه سطر است زیرا قرآن کار هنری و معجزه الهی است، اگر ساخته دست بشر بود اندازه سوره ها یکسان می شد.

3. ملاک خدا در دسته بندی قرآن به سوره ها:
آموزش، تلاوت در نماز، فهمیدن سوره ها اقتضاء دارد حجم سوره ها متفاوت باشد. این دسته بندی هم به صورت توقیفی به دست ما رسیده است.

4. نام گذاری سوَر قرآن:
نام گذاری باعث تحریک حس کنجکاوی مخاطب می شود مثل نام برخی رُمان ها به نام “هوم لس” یا “بی وتن". هر محصولی یک نام علمی و یک نام تجاری دارد. نام تجاری ویژه مخاطبان عام است و برای این نام گذاری به دنبال کوچکترین مناسبت است تا این نام بهانه ای برای یادگیری عوام باشد. ولی نام علمی ویژه مخاطبان خاص است. به عنوان مثال نام بقره، ویژه مخاطبان عام و نام دیگر این سوره به نام “فسطاط القرآن یا سنام القرآن” برای مخاطبان خواص است. یا نام ” معوّذتین” یک نام علمی است برای کسی که به دنبال محتوای این دو سوره باشد ولی نام های فلق و ناس برای مخاطبان عمومی است. یا سوره قتال نام تخصصی برای مخاطبان خاص و نام ” محمد(صلی الله علیه و آله و سلّم) برای مخاطبان عام است.
نام گذاری برخی سوره ها توقیفی و برخی در طول زمان توسط متخصصان نامگذاری شده است.

5. دلیل تفاوت عدد آیات در سوره ها

•  در اینکه آیا ” بسم الله الرحمن الرحیم” جزء آیه اول هر سوره است یا آیه مستقلی است؟ این امر سبب اختلاف شده است.
•  برخی یک آیه را با آیه بعدی یک شماره حساب کرده اند.
•  برخی وقتی در یک آیه جمله تمام شده همان جمله را یک آیه حساب کرده اند.

ملاک شیعیان قرائت کوفی است زیرا سند آن معتبر است.

6. چینش سور قرآن:

• برخی چینش قرآن را توقیفی و برخی به اجتهاد صحابه می دانند. ولی برای نظریه “چینش توقیفی قرآن"، دلایلی وجود دارد که آن را اثبات می کند:
• پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) و ائمه معصوم علیهم السلام ختم قرآن می کردند. پس ترتیبی بوده که ختم می کردند.
•  سوره حمد فاتحه الکتاب نام گرفته است. اگر چینش قرآن توقیفی نبود این نام گذاری صورت نمی گرفت.
•  در برخی روایات آمده سوره فیل و قریش را با هم بخوانید این روایت با چینش توقیفی سازگار است.
•  در روایات آمده بین سوره توبه و انفال ” بسم الله الرحمن الرحیم” را بخوانید. این روایت با چینش توقیفی سازگار است.
•  تناسب میان آیات و سوره ها: این تناسب با اجتهاد تدبری پیدا شده است بدون اینکه کشف این تناسب با تکلف همراه باشد.

نوشته شده توسط: رقیه رزمجو

مؤسسه آموزش عالی الزهراء سلام الله علیها خواهران تبریز( سطح 3)
گزارش جلسه ی چهارم سیرمطالعاتی
تفسیر و علوم قرآنی

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن                                                  منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ جلسه: 94/11/20 تعداد اعضاء: 14نفر                                 استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

محدوده بحث: ازص 65 ” آیات استثنایی” تا ص 84 ” سر اعراب نام سوره ها”

چکیده بحث

1. آیات استثنایی:
وجود آیات استثنایی در قرآن طبق نظر استاد دخیلی نمی تواند ملاک صحیحی باشد. زیرا به محض دیدن ناهماهنگی ظاهری بین سیاق یک آیه احتمال داده اند آیه جدای از سوره نازل شده است مثل آیات اولیه سوره مائده : ” يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهيمَةُ الْأَنْعام‏ “ که با لزوم وفای به عهد و احکام خوردنی شروع می شود بعد در یک فضای دیگری قرار می گیرد. با تدبر دقیق می توان فهمید این بیان جدید که به ذکر نعمت های معنوی( دین و رهبری) می پردازد با مطالب قبلی که ذکر نعمت های مادی بود هماهنگی دارد و بیان نعمت های مادی در کنار نعمت های معنوی قابل جمع است.

2. شأن نزول، اسباب نزول، جری و تطبیق
فهم شأن نزول بسیاری از آیات قرآن منوط به علم به تاریخ قبل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است. شأن نزول به وقایع قبل رسالت برمی گردد. مثل داستان حضرت ابراهیم علیه السلام. ولی اسباب نزول به وقایع 23 سال دوران رسالت برمی گردد، مثل جنگ بدر، رفتار فلان صحابی؛ بنابراین رابطه شأن نزول با سبب نزول رابطه عموم خصوص است. جری و تطبیق نیز به وقایع بعد از دوران رسالت می پردازد.سبر و تقسیم
وجود سب نزول یا شأن نزول خاص، مانع استفاده فقیه از آیات نمی شود. فقها قواعد علمی مشخصی وضع نموده اند تا استخراج احکام از آیات قرآن، علمی باشد نه ذوقی. بنابراین سبب نزول خاص مانع عموم لفظ نمی شود.

3. تنزیل و تأویل
قدما به تفاوت آن دو توجه زیادی نداشتند ولی امروزه این تفاوت ها مشخص شده است. تنزیل به متن قرآن بدون کاستی و زیادت اطلاق می شود و تأویل مصداق خارجی لفظ است و از جنس لفظ نیست. تفسیر نیز روشنگری الفاظ قرآن است.

4. نحوه دستیابی به اسباب نزول
دانش اسباب نزول از دانش‌هاى نقلى است كه تنها راه دست‌يابى به آن نقل است و نمى‌توان براى رسيدن به آن اجتهاد كرد. و اسباب نزول موجود رواياتى منقول از امامان معصوم(عليهم السلام)صحابه، تابعان و پيروان آن‌ها است، كه از ارزشى يكسان برخوردار نيست؛ افزون بر اين‌كه در ميان آن‌ها روايات مجعول و محرَّف نيز ديده مى‌شود. مسلّماً در دوره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم امکان ضبط صدا نبوده پس راه دستیابی به اسباب نزول صرفا از طریق شاهدان اسباب نزول است. سند روایات را که بررسی کنیم می یابیم سبب نزول ها تاریخی است و به ندرت سبب نزول متواتر دارند و همین امر باعث تعارض در برخی روایات سبب نزول شده است. دیگر آنکه افراد بلافاصله بعد از دیدن یا شنیدن نقل نکرده اند از این روی جزئیات از یاد رفته و کلیات را نقل کرده اند.

5. معیار های تشخیص اسباب نزول صحیح از جعلی
راوی اول، شاهد نزول باشد.
راوی باید مسلمان باشد. گرچه در زمان مشاهده مسلمان نباشد. به خاطر اینکه در میان مخالفان قرآن، احتمال دروغ پردازی وجود دارد زیرا برخی از پدیده هایی که برای مسلمانان قابل فهم است، ممکن است برای غیر مسلمانان قابل فهم نباشد.مثل سعی صفا و مروه که از اعمال حج هست؛ این عمل عبادی از دید یک مسلمان عبادتی است برای تقرب به سوی خدای متعال ولی از دید یک ورزشکاری که به فلسفه این عمل عبادی مسلمانان ناآشنا ست، یک نوع پیاده روی تند به حساب می آید.
منابع ذکر سبب نزول: این منابع دارای روایات جعلی زیادی است مثل افسانه غرانیق که اولین بار در کتاب طبری آمده است. یا مثل آقای سیوطی- قرن 9- که در مورد برخی از آیات سبب نزول های متعددی ذکر کرده در حالیکه برخی از این سبب نزول های ذکر شده، قابل اعتماد است ولی برخی قابل اعتماد نیست. اهل تسنن نیز همین مشکل را دارند. البته برخی منابع را دقت نسبتا کافی داشته اند ولی در دوره تسلط حکومت های اهل تسنن نگارش شده اند.

دستاورد جلسه

پیشنهاد: تبدیل کتاب مفتاح الحیاه آیت الله جوادی آملی(دامت برکاته) به پست های کوتاه، و به اشتراک گذاشتن آن ها در شبکه های اجتماعی

نوشته شده توسط: رقیه رزمجو

مؤسسه آموزش عالی الزهراء سلام الله علیها خواهران تبریز( سطح 3)
گزارش جلسه ی سوم سیرمطالعاتی
تفسیر و علوم قرآنی

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن                                          منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت تاریخ جلسه: 94/10/29   تعداد اعضاء: 14نفر                          استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی محدوده بحث: ازص 44 ” اولین آیه و سوره ” تا ص 65 سر” آیات استثنایی”

 چکیده بحث

1. تفاوت آغاز نزول وحی با نزول قرآن:
آغاز نزول وحی بسان کلنگ زدن برای شروع یک پروژه و آغاز نزول قرآن مثل افتتاح پروژه است.
نزول وحی با مبعوث شدن پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم در 27 رجب آغاز شد. در حالی که آغاز نزول قرآن سه سال بعد- دوره فترت- است.
نزول وحی با نزول ایات ابتدایی سوره علق و نزول قرآن با نزول سوره مدّثر آغاز شده است.

2. تعدد نزول سوره ها
برخی سوره ها دو سه بار نازل شده مثل سوره حمد که دو بار نازل شده بار اول به عنوان متنی برای اقامه نماز و بار دوم به عنوان قرآن؛ از این روی سبع المثانی نامیده شد.

3. ترتیب نزول سور قرآن
ترتیب نزول قرآن براساس روایات چینش شده است. روش دیگر غیر روایی، منتسب به آقای مهندس مهدی بازرگان و شاگردان و پسرشان آقای عبدالعلی بازرگان در کتاب سیر تحول قرآن هست. در این روش سعی کردند با مدل ریاضی به ترتیب چینش قرآن پی ببرند. نتیجه کار ایشان با چینش روایی 95درصد همخوانی دارد.
قرآن دو بار از طریق فرشته وحی به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم باز خوانی شد.
بنای قرآن بر آن بوده سوره کامل نازل شود طوری که با نزول ” بسم الله الرحمن الرحیم” جدید مسلمانان می دانستند سوره جدیدی نازل می شود. فقط به صورت استثنایی موارد بسیار محدودی آیاتی چند از متن سوره جدا نازل شد.

4. فواید علم به مکی و مدنی بودن سور قرآن:
اگر سوره ها تاریخ گزاری شود تاریخ تشریع قوانین مشخص می شود تا مردم نتوانند قوانینی اضافه کنند. به عنوان مثل بعد از هجرت به مدینه، خانواده عصمت وطهارت حضرت علی علیه السلام شکل گرفت و این سوره در شأن این خانواده نازل شد؛ در حالی که اگر کسی ادعا کند این سوره در مکه نازل شده است از آنجایی حضرت علی علیه السلام قبل از هجرت تشکیل خانواده نداده بودند در آن صورت برای این سوره، باید شأن نزول دیگری جست. بدین ترتیب قسمت اعظمی از معارف قرآن تحریف می شد.
حال این سوال مطرح است که چرا تاریخ نزول قرآن به صورت سه سال سه سال، 5 سال 5 سل دسته بندی نشده است؟ چرا ملاکات دیگری در نظر گرفته نشده و ملاک مکی و مدنی بودن اهمیت خاصی یافته است؟ چرا مبنای تاریخ را هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم و مسلمانان مکه قرار داده اند، ولی تاریخ ولادت یا تاریخ بعث ایشان مبنای تاریخ قرار نگرفته است؟ در پاسخ چنین بیان می شود که هجرت خیلی مهم و زمان بندی بر اساس آن خیلی شفاف بوده است ولی در تاریخ ولادت- 12 یا 17 ربیع الدول سال عام الفیل- یا بعث پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم – 27 رجب یا ماه مبارک رمضان- اختلاف نظر است.
شاخصه های مکی و مدنی بودن سوره های قرآن متفاوت بوده و غالبا تاریخ هجرت تعیین کننده سور مکی یا مدنی بوده است. از بهترین شاخص می توان به دسته بندی موضوعی اشاره کرد. به عنوان مثال می توان موضوع نفاق اشاره کرد. نفاق جمعی یعنی همان نفاق سیاسی در منازعات اجتماعی، در دوره قبل از هجرت در مکه وجود نداشت ولی بعد از هجرت نفاق اجتماعی پدیدار شد.

5. شیوه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم در آموزش قرآن:
برای مسلمان زاده ها: شروع آموزش از آخر قرآن تا سوره محمد(ص)، ادامه آموزش از اول قرآن تا سوره محمد(ص)
برای نو مسلمانان: آموزش به ترتیب نزول(رک: مقاله آقای لسانی فشارکی)

6. اثبات ترتیب داشتن قرآن:
خود پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم در دوران حیات مبارک خویش ختم قرآن می کردند، پس ترتیبی بوده که ختم می کردند.
خلیفه دوم که نماز تراویح را به جماعت اقامه می کرد در هر نمازی یکی از رکوعات قرآنی را قرائت می کرد تا قرآن ختم می شد. پس ترتیبی بوده که ایشان از رکوعات قرائت می کرد.

7. نزول فعالانه قرآن:

اینکه می گویند قرآن متأثر از ساکنان مکه خشن نازل می شد ولی متأثر از ساکنان مدینه نرمتر و ملایم تر و منطقی تر نازل می شد نظر صحیحی نیست زیرا قرآن در نزول خود منفعل نبود بلکه فعالانه نازل می شد. مردم قرآن را تغییر نمی دادند این قرآن بود که مردم را تغییر می داد.

دستاورد جلسه:

پیشنهاد: نقد کتاب سیر تحول قرآن آقای مهندس بازرگان (کشف نزول قرآن به روش غیر روایی با مدل ریاضی)

نوشته شده توسط: رقیه رزمجو

مؤسسه آموزش عالی الزهراء سلام الله علیها خواهران تبریز( سطح 3)
گزارش جلسه ی دوم سیرمطالعاتی
تفسیر و علوم قرآنی

موضوع انجمن: علوم قرآن- تاریخ قرآن                                                         منبع مطالعاتی: تاریخ قرآن آیت الله معرفت

تاریخ جلسه: 94/10/01 تعداد اعضاء: 7 نفر                                             استاد محترم: جناب آقای دکتر اسماعیل دخیلی

محدوده بحث: ازص 33، تا ص 44 سر” اولین آیه و سوره “

چکیده مباحث:

1. راز نگارش قرآن بر روی سنگ و…
رشد تمدن ها در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی داشت. قبل از عصر رسالت پیامبر(ص) در مصر باستان جراحی مغز صورت می گرفت یا معماری اهرام ثلاثه مصر آن زمان حتی تا کنون در مجامع علمی معماری قابل بررسی است. مردم قریش نیز به خاطر تجارت با کشورهای دیگر و تمدن ها آنها آشنا بودند؛ پس چنین نبود که از تمدن استفاده از ابزار مناسب برای نوشتار بی بهره باشند بنابراین راز نوشتن بر روی سنگ چیز دیگری غیر از کمبود امکانات بوده است؛ از جمله:
• ماندگاری ( به عنوان اثر هنری )
• اضطرار (به خاطر نبود وقت کافی)
• ارزشمندی (به عنوان مثال نامه برای پادشاهان را بر روی پوست آهو که ارزش زیادتری نسبت به بقیه پوست ها داشت می نوشتند)

2. تفاوت واژگان نزول و ارسال:
نزول: فرو فرستادن که حالت طولی دارد (از بالا به پایین ) مثل نزول باران، نزول قرآن
ارسال: فرستادن : حالت عرضی دارد: مثل ارسال باد، ارسال پیامبران چون پیامبران میان مردم بودند.

3. مراحل نزول قرآن: از علم خداوند به لوح مکنون به لوح محفوظ به قلب پیامبر(ص) به بشر
قرآن در طول بیست سال نازل شد سه سال اول را دوره فترت می نامند.

4. نبوت و رسالت پیامبر(ص): آغاز نبوت ایشان از لحظه تولدشان و آغاز بعثت سال چهلم عمر شریف آن حضرت در 27 رجب

5. نقش قرآن مراحل شکل گیری تمدن اسلامی: فردسازی، گروه سازی، جریان سازی، انقلاب، حکومت، نظام سازی، تمدن سازی

دستاورد جلسه:

موضوع یابی: نقش قرآن در شکل گیری تمدن اسلامی (فردسازی، گروه سازی، جریان سازی، انقلاب، حکومت، نظام سازی، تمدن سازی)

نوشته شده توسط: رقیه رزمجو

مؤسسه آموزش عالی الزهراء سلام الله علیها خواهران تبریز( سطح 3)
گزارش  نخست سیرمطالعاتی
تفسیر و علوم قرآنی

چکیده مباحث 

جایگاه علوم قرآن نسبت به معارف قرآنی: مثل جایگاه منطق نسبت به فلسفه است.
 افسانه غرانیق:

سلمان رشدی به این بحث بیشتر پرداخته و خمیر مایه اصلی کتابش افسانه است؛ زیرا مطالبش را از تاریخ طبری اخذ کرده، تاریخ طبری هم به سید بن عمر اعتماد کرده و از او نوشته است؛ سید بن عمر شاعر و محقق بوده که عمداً موارد زیادی از تاریخ اسلام را جعل کرده، طبری نیز بدون توجه به جعل او، وارد کتابش کرده است. بررسی اجمالی ترجمه آیات اول سوره نجم این افسانه را رد میکند. زیرا این سوره توسط جیرئیل نازل نشده پس جایی برای افسانه غرانیق باقی نمی ماند.
بررسی اجمالی ترجمه آیات اول سوره نجم :

• “ضلّ": گمراهی در عمل(مقدمه) غوی: گمراهی در اندیشه(نتیجه)
• ” ذو مرّه” : قدرتمند
• “وهو بالافق الاعلی” : خدا دست نایافتنی بود برای دست یافتنی بودن خودش را نزدیک کرد: ” ثم دنی فتدلی”

دلایل اینکه فاعل ” علّمه ” در سوره نجم خداست:

•  دلیل قرآنی: در آیاتی تعلیم پیامبر(ص) به خدا نسبت داده شده است. از جمله: ” الرحمن علی العرش استوی"؛ “الذی عَلّم بالقلم"؛ “ویعلّمهم الکتاب و الحکمه". همچنین کلمه” استوی” در آیه ” الرحمن علی العرش استوی” به خدا نسبت داده شده است؛ پس در این آیه هم به خدا نسبت داده می شود.
•  دلیل عقلی: نامه رسان(جبرئیل) با معلم(خدا) خیلی فرق دارد. مقام علمی پیامبر(ص) از جبرئیل بالاتر بود و جبرئیل نمی توانست معلم پیامبر(ص) باشد.
•  دلیل روایی: در ادعیه ” شدیدالقوی” صفت خداست نه صفت حضرت جبرئیل

امّی بودن پیامبر (ص):

امی در آیه 75 سوره مبارکه آل عمران در تقابل با اهل کتاب آمده است. از این تقابل به دست می آید “امیّون” کتاب آسمانی نداشتند و دین آسمانی به ایشان هنوز آموزش نازل نشده بود. در کتاب انجیل نیز ترجمه این واژه ببه طوردقیق چنین آمده است که مردم دو دسته اند: یا مسیحی یا امّی. پس امی بودن پیامبر (ص) به معنای بی سواد بودن ایشان نیست. فقط ایشان کتابت نمی کردند.

دستاورد جلسه:

موضوع یابی: بررسی تحلیلی امّی بودن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم

نوشته شده توسط: رقیه رزمجو