موضوع سیر مطالعاتی: علوم قرآنی

منبع مطالعاتی: علوم قرآنی آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 96/09/08

محدوده بحث: نزول قرآن

استاد محترم: حجه الإسلام و المسلمین جناب آقای دکتر همزبان

تعداد اعضاء: 7 نفر
 
 

چکیده بحث

صحف حضرت موسی و حضرت عیسی علیهما السلام به صورت لوح یکجا نازل شده است در اینجا اشکال کرده اند که چرا قرآن یکجا نازل نمی شود؟ در پاسخ به آن آیه نازل شد که برای حفظ و نگهداری قرآن از تحریفی به صورت تدریجی نازل شده است.

نظرات مختلف در مورد نزول قرآن:

آغاز نزول تدریجی از همان زمان بعثت

نظر مورد قبول: مفهوم باطنی و کل محتوای قرآن بر قلب پیامبر ص به صورت یکجا نازل شده است. برخی ها می گویند پیامبر اکرم ص از ابتدای تولد نبوت داشته و به دین خود عمل می کرده است اما ظاهر قضیه از 27 رجب رسالت یافت و بعد از سه سال دعوت مخفیانه، به دعوت علنی مأموریت یافت و بحث نزول قرآن علنی شد. بر اساس اصول شب قدر از ابتدای خلقت بوده و بر ولی امر هر زمانی ملائکه وارد می شده است.

*مساله پژوهشی که میتوان به تحقیق پرداخت این است که این ماه مبارک رمضانی که قرآن در آن به صورت دفعی نازل شده است کدام سال بوده است؟

شناخت سوره های مکی و مدنی و فواید آن:

مباحث تفسیری بیشتر نقلی اند تا عقلی به همین علت نظرات مختلفی بر اساس روایات وارده بیان شده است. برای انتخاب نظر مقبول باید روایات خدشه دار را از بقیه شناخت.

سوال

پیامبر اکرم ص و حضرت علی ع به لحاظ خلقت  نور واحد بودند در اصول کافی در رابطه با خلقت انسان احادیثی وجود دارد و این پرسش مطرح است که چرا خلقت اینها پاک است ولی مال بقیه نیست؟

پاسخ:

این حضرات قابلیت داشتند ولی اختیار هم داشتند پس می توانستند از اختیار خود استفاده کنند و گناه هم بکنند ولی چنین کاری نکردند.انسان در دایره جبر مختار است.

اختیار در یک نگاه: در تکوین اختیار داریم ولی در تشریع نداریم یعنی از چارچوب دین نمی توانیم خارج شویم.

اختیار در یک نگاه دیگر: در تکوین مجبوریم در خلقت خود مجبوریم ولی در تشریع اختیار داریم یعنی امکان خلاف وجود دارد.

گزارش نویس: خانم زهرا شادی

موضوع سیر مطالعاتی: علوم قرآنی

منبع مطالعاتی: علوم قرآنی آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 96/09/01

محدوده بحث: فصل اول: وحی در قرآن

استاد محترم: حجه الإسلام و المسلمین جناب آقای دکتر همزبان

تعداد اعضاء: 7 نفر
 

فصل اول: وحی در قرآن

وحی در لغت: به معنای اشاره و کتابت، …

وحی در قرآن:

به چهار معنا آمده: اشاره پنهانی، هدایت غریزی، الهام، وحی رسالی( اقسام آن: وحی مستقیم، خلق صوت از ورای حجاب، القاء به وسیه فرشته وحی

امکان وحی:

روشنفکران غربزده وحی را انعکاس افکار درونی پیامبران می دانند و بیان می کنند به این علت برخی نادرستی ها در گفته های پیامبران یافت می شود. در نقد این دیدگاه می توان گفت: ایشان جایگاه پیامبران را درک نکرده اند و نفی می کنند. اولا برای بررسی و تحقیق به کتب تحریف شده رجوع کردند که آمیخته با تصرفات و ترجمه های ناقص است. ثانیا انسان را موجودی مادی فرض کردند در حالی که انسان دو بعد جسمی و روحی دارد. در آیه شریفه” و نفخت فیه من روحی” خدا قسمتی از روح خود را در انسان ندمیده استبلکه اینجا اضافه تشریفی است. مثل “السلمان منی”

فرق الهام و وحی:

الهام  پیام پنهانی است که در قلب انسان می نشیند. در الهام فرد منشأ الهام را نمی شناسد که ممکن است شیطانی یا الهی باشد؛ ولی در وحی پیامبران کیفیت وحی می فهمند در نتیجه داستانهای ساختگی که کذب محض است چون منشأ وحی را می شناسد.

فرق وحی با کشف و شهود:

در کشف و شهود انسان از مراتب پایین شروع می کند و با حضور استاد تعلیم و تعلّم وجود دارد اما در وحی نه تعلیم و نه تعلم و پیامبر نقشی ندارد. وحی از بالا می آید.

تجربه دینی حالتی مابین کشف و شهود و الهام است.

هم الفاظ و هم معانی قرآن کریم از جانب خداست و قرآن هم به این امر تصریح دارد و قرآن صراحتا به عنوان کلام الله مطرح است. این با حدیث قدسی فرق دارد. در حدیث قدسی معنا از خدای متعال ولی الفاظ از پیامبر (ص) است. البته قرائت بازگو کردن عباراتی که دیگری تنظیم کرده است نه مطالبی که خودش ساخته است(تکلم)

شبهه مطرح شده در مورد زبان قرآن:

 زبان وحی قابل فهم نیست، زیرا واژه های به کار رفته مربوط به عالم حس است و سنخیتی با عالم غیب ندارد.

پاسخ شبهه:

زبان قرآن کریم بر حسب موضوع به چهار بخش تقسیم می شود:

 1. احکام و تکالیف: فهم محتوای آیات کاملا صریح و رسا است.

 2. أمثال و حکم: این بخش هم روشن و آشکار است. در این بخش از استعاره و کنایه استفاده شده اما شیوه های به کار رفته همان شیوه متعارف نزد عرب است که هر کس به اندازه ظرفیت بهره می برد.

 3. سخن از سرای غیب.

 4. معارف و اصول شناخت

گزارش نویس: خانم زهرا شادی

موضوع سیر مطالعاتی: علوم قرآنی

منبع مطالعاتی: علوم قرآنی آیت الله معرفت

تاریخ تشکیل جلسه: 96/08/17

محدوده بحث: مبانی تحقیق

استاد محترم: حجه الإسلام و المسلمین جناب آقای دکتر همزبان

تعداد اعضاء: 7 نفر
 

چکیده:

چگونه در موضوع مشخص از کتاب موضوع تحقیق را مشخص کنیم؟ با توجه به عنوان بحث: وحی در قرآن: تحقیق را با چه موضوعی شروع کنیم؟

با مطالعه در فصل اول: وحی در قرآن شامل موضوعات بحث، تعربف لغوی، اصطلاحی، اقسام وحی و معانی آن در قرآن است.

بحث بعدی شامل امکان حی وحی است که آیا امکان برقراری ارتباط بین ملأ اعلی و سفلی امکان پذیر است؟ همین بحث زمینه ساز ایجاد شبهاتی در بحث وحی گردیده است. به طور مثال بیان شده وحی امکان ندارد و آنچه پیامبران آورده اند برخاسته از نبوغ آنها یا الهاماتی برای آنها بوده یا تجربه دینی است. با این بیان گاهی خواسته اند تا اشکالات وارد بر کتب عهدین را کم رنگ کنند.

در این زمینه داستان های ساختگی برای پیامبر اسلام ساخته و تهمت های ناروا به حضرت نسبت داده اند. بحث بعدی در مورد زبان وحی است که آیا نمادین است یا تمثیلی؟آیا زبان قرآن قابل فهم است؟ در نهایت با توجه به متن کتاب موضوع قابل تحقیق بررسی امکان وحی است که با انجام آن می توان به شبهات وارده نیز پاسخ داد.

در زمینه وحی، کتاب وحی در قرآن شهید مطهری، حقیقت وحی از محمد تقی شریعتی، شبهات اعتقادی محمد حسین قدردان قراملکی معرفی شد.

دکتر محمد علی رضایی: در زمینه اعجاز کتاب تفسیر علمی قرآن

دکتر یدالله سبحانی: کتاب خلقت

آیت الله مشکینی:  در زمینه مباحث علمی در قرآن، تکامل

گزارش نویس: خانم زهرا شادی

 عنوان پایان نامه

تأثیر توبه در مجازات از دیدگاه فقه و حقوق کیفری اسلام

 نام و نام خانوادگی: مرضیه جهانی                                                       

نام رشته: فقه و اصول

موضوع: تأثیر توبه در مجازات از دیدگاه فقه و حقوق کیفری اسلام

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر عبدالرضا لطفی

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر اکبر ساجدی

استاد داور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر حیدر باقری اصل                         

تاریخ دفاع: 1396/03/16

چکیده:

 توبه به معنای ترک گناه به دلیل زشتی آن و پشیمانی برآنچه در گذشته واقع شده و تصمیم برترک بازگشت آن گناه در آینده وجبران اعمال متروکه ­ای که قابل جبران می­ باشد. در مکتب اسلام،  توبه یک امتیاز به شمار می‌رود که در آیات و روایات زیادی از آن سخن به میان آمده و به آن تشویق و ترغیب شده است و بر همین اساس نیز، یکی از نهادهای حقوق کیفری اسلام جهت اصلاح مجرم، در نظر گرفته شده است؛ اما تا چه اندازه توبه می ­تواند در اصلاح فرد مجرم و مجازاتی که برای او در نظر گرفته شده تأثیرگذار باشد؟ جرمی که انسان مرتکب می ­شود برخی جنبه­ ی حق­ اللّهی و برخی جنبه­ ی حق­ النّاسی دارند که بر طبق منابع اسلامی، برای هرکدام مجازات خاص دنیوی و اخروی در نظر گرفته شده است. نوشتار حاضر با هدف بررسی تأثیرتوبه ­ی مجرم در مجازات­های دنیوی از نوع مجازات تشریعی نوشته شده است که این مجازات­ ها توسط فقهای اسلامی از منابع دینی استنباط گردیده و به عنوان حکم در قانون مجازات اسلام أخذ شده و اجرای آن­ها برعهده­ ی حاکم حکومت اسلامی می ­باشد. این مجازات ­ها شامل مجازات­ های حدود، تعزیرات، قصاص ودیات می­ شود. نسبت به پذیرش توبه جهت تأثیرگذاری در مجازات مجرمان، زمان­های خاصی در نظرگرفته شده است که در برخی موارد، محل اختلاف فقها می­ باشد. در این نوشتار، توبه در مجازات­های حدی در ضمن دو دسته­ ی جداگانه­ ی حق­ الله محض و حق الله توأم با حق الناس و اغلب در سه زمان؛ بعد از اقرار، قبل از قیام بینه و بعد از قیام بینه و در برخی حدود در زمان های قبل و بعد از دستگیری مجرم از دیدگاه فقه و حقوق کیفری اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. سپس به تأثیر توبه در مجازات های تعزیری پرداخته شده که در این مورد هم بین فقها اختلاف وجود دارد؛ ولی درحقوق کیفری، تأثیرتوبه­ ی مجرم در برخی از درجه­ های تعزیر به صورت صریح بیان شده و در پایان، نظر فقها و حقوق دانان نسبت به تأثیر توبه ­ی مجرم در دو مجازات قصاص و دیه ­مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه ­ها: توبه، مجازات، مجازات تشریعی، حق­ الله، حق­ الناس، فقه، حقوق کیفری